2 kwietnia obchodzimy Światowy Dzień Świadomości Autyzmu, który został ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 2007 roku. To wyjątkowa okazja, by zwiększyć społeczną świadomość na temat spektrum autyzmu, promować akceptację oraz wspierać osoby nim dotknięte i ich rodziny.
Czym jest zaburzenie ze spektrum autyzmu?
Zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD) to różnorodny zestaw cech i trudności, które mogą wpływać na sposób, w jaki dana osoba komunikuje się, nawiązuje relacje i odbiera świat. Każda osoba w spektrum jest inna – niektóre osoby potrzebują większego wsparcia, inne radzą sobie samodzielnie, ale mogą mieć trudności w codziennych sytuacjach społecznych.
Jakie są główne cechy ASD?
🔹 Trudności w komunikacji i relacjach społecznych
Osoby w spektrum mogą mieć trudności z rozumieniem emocji innych ludzi, nawiązywaniem rozmów, podtrzymywaniem kontaktu wzrokowego czy stosowaniem gestów i mimiki. Niektóre z nich unikają interakcji społecznych, inne chcą je podejmować, ale nie zawsze wiedzą, jak to zrobić. Pierwsze sygnały mogą być zauważalne już u niemowląt – np. ograniczony lub nietypowy kontakt wzrokowy, brak reakcji na uśmiech opiekuna czy mniejsze zainteresowanie twarzami ludzi.
🔹 Powtarzalne zachowania i potrzeba stałości
Osoby w spektrum często powtarzają pewne ruchy (np. machanie rękami, kołysanie się) lub mają swoje stałe rytuały, które dają im poczucie bezpieczeństwa. Zmiany w codziennej rutynie mogą być dla nich trudne do zaakceptowania.
🔹 Wąskie zainteresowania i niezwykłe pasje
Mogą one koncentrować się na konkretnych tematach (np. rozkładach jazdy pociągów, kosmosie, historii) w sposób bardzo szczegółowy i intensywny.
🔹 Inne postrzeganie bodźców zmysłowych
Osoby w spektrum mogą być wyjątkowo wrażliwe na dźwięki, światło, zapachy lub dotyk, co może powodować dyskomfort. Niektóre z nich odczuwają przytulanie lub kontakt fizyczny jako nieprzyjemne, nawet jeśli pochodzi od bliskiej osoby. Inne natomiast mogą poszukiwać mocniejszego ucisku lub otulenia, ponieważ daje im to poczucie bezpieczeństwa. Reakcje na dotyk są bardzo indywidualne, dlatego zawsze warto zapytać, czy dana forma kontaktu jest dla nich komfortowa. Niektóre osoby w spektrum mogą również nie reagować na ból lub temperaturę w typowy sposób.
Warto pamiętać, że nie u każdej osoby w spektrum autyzmu występują wszystkie wymienione trudności. Objawy mogą mieć różne nasilenie – u niektórych są bardzo wyraźne, u innych subtelne i mniej zauważalne. Może się zdarzyć, że dana osoba wykazuje pewne cechy charakterystyczne dla spektrum, ale ich liczba lub intensywność nie są wystarczające do postawienia rozpoznania.
Ostateczną diagnozę zawsze stawia lekarz specjalista, np. psychiatra dziecięcy, po dokładnej ocenie funkcjonowania pacjenta. Istnieją również osoby, które mogą mieć pojedyncze cechy kojarzone ze spektrum, jak np. preferowanie rutyny czy wrażliwość sensoryczna, ale nie oznacza to, że znajdują się w spektrum autyzmu. Kluczowe w diagnostyce jest to, czy trudności te wpływają na codzienne funkcjonowanie w sposób istotny i utrzymują się od wczesnego dzieciństwa.
Badania naukowe wskazują, że spektrum autyzmu obejmuje bardzo zróżnicowany zestaw cech i wzorców zachowań, a jego rozumienie stale się rozwija. Dzięki współczesnej wiedzy lepiej rozumiemy, że autyzm nie jest jednolitą kategorią, lecz uwzględnia szerokie spektrum różnorodnych sposobów myślenia i odbierania świata.
Kiedy pojawiają się objawy?
Pierwsze cechy ASD zazwyczaj można zauważyć już we wczesnym dzieciństwie, choć u niektórych osób trudności stają się wyraźne dopiero wtedy, gdy wymagania społeczne stają się bardziej złożone.
Czy ASD zawsze oznacza niepełnosprawność intelektualną?
Nie. Niektóre osoby mają przeciętną lub ponadprzeciętną inteligencję, ale mogą mieć trudności w rozumieniu sytuacji społecznych lub dostosowywaniu się do zmian.
Czy można pomóc osobom w spektrum?
Tak! Wczesna diagnoza i odpowiednie wsparcie (np. terapia, dostosowanie środowiska, edukacja) mogą pomóc osobie w spektrum lepiej funkcjonować i rozwijać swoje mocne strony.
Co zrobić, jeśli podejrzewasz ASD u siebie lub bliskiej osoby?
Warto skonsultować się ze specjalistą – psychologiem, psychiatrą lub neurologiem, który przeprowadzi diagnozę i doradzi w zakresie dalszego wsparcia.
Każda osoba w spektrum jest wyjątkowa. Kluczowe jest zrozumienie, akceptacja i dostosowanie otoczenia, aby mogła żyć w zgodzie ze swoimi potrzebami. 💙
Jak możemy wspierać osoby w spektrum?
- Edukacja i świadomość: Poszerzanie wiedzy na temat spektrum autyzmu pozwala lepiej zrozumieć potrzeby tych osób.
- Akceptacja i empatia: Każdy zasługuje na szacunek i możliwość funkcjonowania w przyjaznym otoczeniu.
- Dostosowanie środowiska: Proste zmiany w przestrzeni publicznej, edukacji czy miejscu pracy mogą znacząco poprawić komfort życia osób w spektrum.
Gdzie szukać wsparcia?
Listę organizacji wspierających osoby ze spektrum autyzmu oraz miejsc diagnostycznych można znaleźć m.in. na stronie internetowej https://www.autyzmpoludzku.pl/ngo/.
Dodatkowo znajduje się tam informator dotyczący dalszych kroków po diagnozie oraz inne, przydatne informacje dla rodziców, dzieci i specjalistów.
„Light It Up Blue” 💙
Akcja „Light It Up Blue” to międzynarodowa inicjatywa, która ma na celu zwrócenie uwagi na osoby ze spektrum autyzmu oraz zwiększenie świadomości społecznej na temat neuroróżnorodności. Co roku, w ramach tej kampanii, wiele budynków i obiektów na całym świecie zostaje oświetlonych na niebiesko, a ludzie są zachęcani do ubierania się w tym kolorze. Inicjatywa ta zyskała popularność dzięki organizacji Autism Speaks, która po raz pierwszy zorganizowała wydarzenie w 2010 roku. „Light It Up Blue” stało się symbolem solidarności z osobami autystycznymi, a także sposobem na pokazanie, że różnorodność w sposobie myślenia i postrzegania świata powinna być akceptowana i szanowana. Zachęcamy wszystkich do włączenia się w tę akcję, by wspólnie budować bardziej otwarte i przyjazne społeczeństwo.
Nasza poradnia psychologiczno-pedagogiczna wspiera dzieci i młodzież w spektrum autyzmu oraz ich rodziny, oferując specjalistyczną pomoc i doradztwo. Jeśli potrzebujesz wsparcia lub informacji, skontaktuj się z nami!
#Autyzm #ŚwiadomośćAutyzmu #LightItUpBlue
